Luật bắt penalty của thủ môn được quy định thế nào?

Trong thế giới bóng đá, loạt sút luân lưu hay những quả penalty đơn lẻ luôn là thời khắc căng thẳng và kịch tính bậc nhất. Để đảm bảo tính công bằng và chuyên môn, FIFA đã đưa ra những quy định chặt chẽ về hành vi của thủ môn khi đối mặt với một quả penalty. Cùng hậu trường bóng đá tìm hiểu về luật bắt penalty của thủ môn qua bài viết sau đây.

Quy định cơ bản trong luật bắt penalty của thủ môn

Vị trí khi đối mặt với cú sút

Theo Luật bóng đá IFAB do FIFA áp dụng, trước khi cú sút penalty được thực hiện, thủ môn bắt buộc phải đứng trên vạch vôi khung thành. Tính đến năm 2019, luật có sự thay đổi rõ rệt: chỉ cần một chân của thủ môn chạm (hoặc đứng trên) vạch vôi là hợp lệ, thay vì cả hai chân như trước đây.

Quy định này nhằm tránh việc thủ môn “nhảy lên” quá sớm để chiếm lợi thế trước cú sút, đồng thời tạo sự công bằng cho người thực hiện penalty. Nếu thủ môn bước lên hoặc rời khỏi vạch quá sớm và cản phá được cú sút, trọng tài có quyền cho đá lại và cảnh cáo thủ môn bằng thẻ vàng.

Không được di chuyển quá mức trước khi bóng lăn

Thủ môn được phép di chuyển ngang trên vạch vôi, nhưng không được tiến lên trước bóng hoặc có hành vi gây nhiễu loạn, khiến cầu thủ đá phạt mất tập trung (như hét lớn, chỉ tay, nhún nhảy quá đà,…). Theo các trang tổng hợp kèo bóng đá hôm nay, những hành vi này có thể bị cảnh cáo hoặc phạt thẻ tùy mức độ nghiêm trọng.

Không được “gián tiếp” ảnh hưởng đến quả đá

Luật cũng cấm các hành vi làm chậm trận đấu có chủ đích, như kéo dài thời gian chuẩn bị, yêu cầu chỉnh bóng, thay đổi vị trí hoặc yêu cầu đổi găng tay. Nếu thủ môn cố tình gây ảnh hưởng để trì hoãn cú sút penalty, trọng tài có thể đưa ra hình phạt.

Xử lý khi thủ môn phạm luật

Nếu thủ môn phạm luật và cản phá thành công, quả đá sẽ được thực hiện lại. Nếu thủ môn vẫn cản phá sau khi đã bị cảnh cáo một lần trước đó, anh ta có thể nhận thẻ vàng thứ hai và bị truất quyền thi đấu.

Vai trò chiến thuật của thủ môn trong bắt penalty

Bên cạnh luật bắt penalty của thủ môn, fan bóng đá cũng cần nắm được vai trò của vị trí này trong loạt penalty:

Cuộc đấu trí tâm lý

Penalty không đơn thuần là một cú sút, đó là cuộc đối đầu giữa hai cái đầu lạnh. Thủ môn phải đọc được ngôn ngữ cơ thể của đối phương: ánh mắt, tư thế chạy đà, chân thuận, thậm chí cả thói quen đá penalty trong quá khứ (nếu đã nghiên cứu).

Nhiều thủ môn nổi tiếng như Emiliano Martínez (Argentina) hay Manuel Neuer (Đức) từng sử dụng các chiêu thức tâm lý như tạo áp lực bằng ánh mắt, nói vài câu trêu chọc nhẹ, hoặc đánh lạc hướng bằng hành vi kỳ quặc, miễn sao không vi phạm luật.

Phân tích dữ liệu và chuẩn bị kỹ lưỡng

Ở cấp độ chuyên nghiệp, bắt penalty không còn là may rủi. Các đội bóng lớn thường thu thập dữ liệu về cầu thủ đối phương, họ thường sút vào đâu, có thay đổi thói quen khi gặp áp lực không, tỷ lệ đá hỏng trong các tình huống cụ thể… Thủ môn cũng có thể ghi chú hoặc gắn bảng thông tin nhỏ trên chai nước, một chiêu thức từng được sử dụng bởi thủ môn Jordan Pickford (Anh) tại EURO 2020.

Phản xạ và khả năng chọn hướng

Tốc độ một cú sút penalty thường lên tới 100-130 km/h, và khoảng cách chỉ là 11 mét, tức thời gian phản xạ chỉ khoảng 0,3-0,5 giây. Do đó, ngoài phán đoán, thủ môn cần rèn luyện phản xạ cực tốt và khả năng chọn hướng đổ người dựa trên kinh nghiệm và dữ liệu. Một số thủ môn chọn cách không đổ người sớm, chờ đến giây cuối để ra quyết định, điều này cực kỳ khó nhưng nếu thành công sẽ gây ấn tượng mạnh như thủ môn Keylor Navas từng thể hiện tại Real Madrid.

Khả năng ảnh hưởng tới tâm lý người đá

Không ít trường hợp cầu thủ đá hỏng penalty không vì thủ môn cản phá hay luật lệ, mà vì chính áp lực tâm lý do thủ môn tạo ra. Một cái nhìn chằm chằm, một hành động gây nhiễu, hay đơn giản là sự tự tin và vững vàng từ phía khung thành cũng đủ khiến cầu thủ run tay. Điển hình như thủ môn Dudek (Liverpool) trong chung kết Champions League 2005, với những bước nhảy “tâm linh” khiến loạt sút của Milan trở thành thảm họa, giúp Liverpool lên ngôi vô địch.

Luật bắt penalty của thủ môn không chỉ nhằm bảo vệ tính công bằng mà còn định hình nên một trong những khoảnh khắc căng thẳng nhất của bóng đá. Trong đó, thủ môn không còn đơn thuần là “kẻ bị động” mà trở thành nhân vật chủ chốt với vai trò chiến thuật rõ ràng. Từ phản xạ, phán đoán, tâm lý cho đến sự nghiên cứu kỹ lưỡng đối thủ, tất cả tạo nên một nghệ thuật bắt phạt đền đầy phức tạp và hấp dẫn.

Xem thêm: Căng cơ chân khi đá bóng: Nguyên nhân và cách xử lý

Xem thêm: CM trong bóng đá là gì? Vai trò vị trí CM trong bóng đá

Ở mỗi kỳ World Cup, EURO hay Champions League, những loạt sút luân lưu không chỉ quyết định thắng bại mà còn khắc họa hình ảnh bất tử của những người gác đền. Bởi lẽ, bắt được một quả penalty cũng có thể khiến một thủ môn đi vào lịch sử.